Tekst ten powstał dwa lata temu jako ciekawostka, związana z rolą Roberta Kubicy jako kierowcy rezerwowego Williamsa. Teraz ponownie stał się „aktualny”, a że jest nas „nieco” więcej niż 2 lata temu, postanowiłem go przypomnieć w nieco „luźniejszym” okresie. Chcę nim jedynie zaspokoić ciekawość niektórych, związaną z częstotliwością zmian w zespołach i ich powodami. Nie chciałbym jednocześnie wywoływać nim lawiny spekulacji, kogo i czemu Robert Kubica mógłby zastąpić w tym sezonie F1.
Historia Formuły 1 zna bardzo wiele przypadków, gdy kierowcy – czy to rezerwowi czy wcześniej nie związani z daną ekipą – w trakcie sezonu awansowali do roli podstawowych zawodników danego zespołu. W tym wieku tylko w jednym sezonie zdarzyło się, że nie doszło do żadnej zmiany zespołowej na przynajmniej jeden wyścig. Poniżej przedstawiamy nieco statystyk z tych zmian.
Na początek
Postanowiłem wziąć pod uwagę jedynie XXI wiek, bo po pierwsze materiału bardzo dużo, a po drugie Formuła 1 bardzo zmienia się z roku na rok i częste niegdyś zmiany kierowców, dziś są już zdecydowanie rzadsze.
Od 2000 roku aż blisko 50 razy zdarzało się, że kierowca, który zaczynał sezon nie mając pozycji w żadnym zespole, przejechał w jego trakcie przynajmniej jeden wyścig. Zdecydowana większość z tych przypadków to sytuacje, gdy do gry wchodzili kierowcy rezerwowi lub testowi danej ekipy.
W tym zestawieniu biorę pod uwagę jedynie przypadki dotyczące trwającego sezonu, a nie te, gdy kierowca testowy danej ekipy awansował od kolejnego sezonu na fotel pierwszego.
Zmiany następowały przede wszystkim w mniejszych ekipach, szczególnie tych borykających się z problemami finansowymi. Nie oznacza to jednak braku zmian w ekipach z topu. Występowały one w omawianym okresie w Ferrari, Williamsie czy McLarenie.
Pozycja kierowców testowych przed sezonem 2005 nie była mocna i często zdarzało się, że nie dostawali oni miejsca w składzie mimo zaistnienia wakatu. Później jednak rzadko zdarzało się, by kierowca nie związany z teamem, dostawał miejsce.
W taki właśnie sposób, a zatem zastępując kogoś w trakcie sezonu, w Formule 1 zadebiutowali tacy kierowcy, jak Sebastian Vettel, Daniel Ricciardo czy Robert Kubica.
Przypadki
W powyższym zestawieniu nie braliśmy pod uwagę kierowców, którzy dołączyli do zespołów, nie będąc wcześniej ich kierowcami rezerwowymi/testowymi, a takich przypadków było kilkanaście:
2001 – Tomas Enge zostaje pierwszym Czechem w Formule 1, zastępując na 3 ostatnie wyścigi sezonu Luciano Burtiego w Prost Acer.
2001 – Alex Yoong zostaje pierwszym Malezyjskim kierowcą F1 i na 3 ostatnie wyścigi, za 5 milionów dolarów, zostaje kierowcą Minardi.
2002 – Heinz – Harald Frentzen (na jeden wyścig za Felipe Massę).
2003 – Miejsce po Justinie Wilsonie w Minardi zajmuje Nicolas Kiesa. Wilson zastąpił w Jaguarze Antonio Pizzonię.
2004 – Duże zmiany w Williamsie. Najpierw Marc Gene zastępuje kontuzjowanego Ralfa Schumachera podczas dwóch wyścigów, a później zastępuje go Antonio Pizzonia.
2004 – Jarno Trulli odchodzi z Renault po tym, jak nie przedłużono z nim kontraktu (przejdzie później do Toyoty). Zastępuje go Jacques Villeneuve.
2005 – Christian Klien i Vitantonio Liuzzi zostają zakontraktowani jako kierowcy podstawowi Red Bulla z gwarancją minimum 3 występów. Ostatecznie Klien pojedzie w 14 wyścigach, a Liuzzi w 4.
2005 – Kierowca rezerwowy Jordana, Robert Doornbos, zastępuje w barwach Minardi Patricka Friesachera, któremu skończyły się pieniądze od sponsorów.
2007 – Markus Winkelhock zalicza wyścig w Formule 1 po tym, jak sponsorzy Christijana Albersa nie przelali pieniędzy na czas po 9 pierwszych rundach mistrzostw. Niemca zastąpi Sakon Yamamoto i przejedzie końcówkę sezonu.
2009 – Luca Badoer na 2 rundy zastępuje kontuzjowanego Felipe Massę, ale wobec słabych wyników, Ferrari ścigąga do siebie Giancarlo Fisichellę (będącego pierwszym kierowcą Force India), który pojedzie do końca sezonu.
2014 – Andre Lotterer zastępuje na jeden wyścig Kamui Kobayashi w barwach Caterhama.
2017 – Powiązani z Red Bullem Pierre Gasly i Brendon Hartley przejeżdżają odpowiednio 5 i 4 rundy, zastępując Danila Kvayata oraz Carlosa Sainza.
Zdecydowanie częściej jednak to kierowcy rezerwowi i testowi zastępowali podstawowych kierowców. Oto ich wyliczenie:
2000 – Luciano Burti zastępuje na jeden wyścig chorego Eddie Irvine (Jaguar).
2001 – Ricardo Zonta jako kierowca testowy Jordana, zastępuje na dwukrotnie Heinza – Haralda Frentzena.
2001 – Kierowca testowy zespołu Prost Acer, Pedro de la Rosa, zastępuje w Jaguarze Luciano Burti po czterech pierwszych wyścigach sezonu.
2002 – Anthony Davidson (kierowca testowy BAR) zastąpił w Alexa Yoonga (Minardi) na 2 wyścigi. Yoong został ukarany przez zespół za słabe wyniki.
2003 – Kierowca testowy Williamsa, Marc Gene, zastępuje w tej ekipie kontuzjowanego Ralfa Schumachera.
2003 – Zsolt Baumgartner, kierowca testowy Jordana, zostaje pierwszym Węgrem w Formule 1, zastępując Ralpha Firmana, kontuzjowanego po wypadku w treningu… na Węgrzech.
2004 – Timo Glock zastępuje Giorgio Pantano – najpierw tylko na Grand Prix Kanady, ale w efekcie od Grand Prix Włoch zostanie podstawowym kierowcą Jordana.
2004 – Ricardo Zonta, kierowca rezerwowy Toyoty, zastępuje Christiano da Mattę, ale nie przejedzie pełnego sezonu.
2005 – Kierowcy rezerwowi McLarena – Pedro de la Rosa i Alexander Wurz zastępują kolejno kontuzjowanego Juana Pablo Montoyę.
2005 – Kierowca testowy BAR, Anthony Davidson, zastępuje w Malezji chorego Takumę Sato
2005 – Antonio Pizzonia zastępuje Nicka Heidfelda w Williamsie. Niemiec odczuwał bóle głowy po wypadku na Monzy, z przed swoim planowanym powrotem miał wypadek motocyklowy, który zabrał mu pozostałą część sezonu.
2006 – Trzeci kierowca BMW Sauber, Robert Kubica, zastępuje kontuzjowanego Jacquesa Villeneuve. Dzień po debiucie kierownictwo BMW Sauber ogłasza, że Kubica będzie podstawowym kierowcą do końca sezonu.
2006 – Po Grand Prix USA Juan Pablo Montoya ogłasza przejście do NASCAR. W McLarenie zastępuje go do końca sezonu Pedro de la Rosa – kierowca testowy ekipy.
2006 – Kierowca rezerwowy Super Aguri Franck Montagny zastępuje Yuji Ide po tym, jak Japończykowi odebrano superlicencję.
2006 – Zatrudniony na trzeciego kierowcę w Super Aguri Sakon Yamamoto zastępuje Montagny, który przejechał tylko 7 rund.
2006 – Kierowca rezerwowy Red Bull Racing, Robert Doornbos, zastępuje Christiana Kliena na trzy ostatnie wyścigi sezonu.
2007 – Kierowca rezerwowy BMW Sauber, Sebastian Vettel, zastępuje w Grand Prix USA Roberta Kubicę, który po wypadku w Kanadzie nie dostał zgody lekarzy na start.
2007 – Rezerwowy kierowca Williamsa, Kazuki Nakajima, zastępuje Alexandra Wurza na ostatni wyścig sezonu, po tym jak Austriak ogłosił koniec kariery w F1.
2007 – Toro Rosso zmienia Scotta Speeda na Sebastiana Vettela, po tym jak między Speedem a szefem ekipy Franzem Tostem doszło do przepychanek.
2009 – Skarżący się na złe traktowanie przez zespół Renault Nelson Piquet Jr zostaje zastąpiony przez Romaina Grosjeana, kierowcę testowego tej ekipy.
2009 – Kontuzjowanego kierowcę Toyoty, Timo Glocka, zastępuje kierowca rezerowy tej ekipy, Kamui Kobayashi.
2009 – Rezerwowy kierowca Scuderia Toro Rosso, Jaime Alguersuari, zastępuje słabo spisującego się Sebastiena Bourdais.
2009 – Testowy kierowca Force India, Vitantonio Liuzzi zastępuje Fisichellę, który przeszedł do Ferrari.
2010 – Aż 4 kierowców pojedzie w barwach HRT. Christian Klien i Sakon Yamamoto, będący kierowcami rezerwowymi ekipy pojadą odpowiednio 3 i 7 rund.
2010 – Kierowca rezerwowy Mercedesa, Nick Heidfeld, zastąpi w barwach Saubera słabo spisującego się Pedro de la Rosę.
2011 – Rezerwowy kierowca Scuderia Toro Rosso, Daniel Ricciardo zastąpi w 9 rundach sezonu Naraina Karthikeyana w barwach HRT oraz raz Vitantonio Liuzziego.
2011 – Testowy kierowca Team Lotus, Karun Chandhok zastępuje na jedną rundę Jarno Trullego.
2011 – Rezerwowy kierowca McLarena, Pedro de la Rosa, zastępuje na jeden wyścig Sergio Pereza, źle czującego się po wypadku w Monako.
2011 – Nick Heidfeld, który zastąpi Roberta Kubicę w Lotus Renault GP, nie dojedzie do końca sezonu. Po 11 rundach zastąpi go rezerwowy kierowca ekipy, Bruno Senna.
2012 – Rezerwowy kierowca ekipy Lotus F1 Team, Jerome d`Ambrosio, zastępuje Romaina Grosejana, ukaranego za spowodowanie kolizji podczas Grand Prix Belgii.
2013 – Przed dwoma ostatnimi wyścigami sezonu, Kimi Raikkonen musiał poddać się operacji pleców. Zastąpił go Heikki Kovalainen, związany z Caterhamem.
2014 – Rezerwowy kierowca Caterhama, Will Stewens, bierze udział w ostatniej rundzie sezonu, zastępując za pół miliona funtów Marcusa Ericssona.
2015 – Rezerwowy kierowca McLarena, Kevin Magnussen już w pierwszej rundzie sezonu musi zastąpić Fernando Alonso, po tym jak Hiszpan doznał wstrząsu mózgu podczas testów.
2015 – Rezerwowy kierowca Manor Marussia F1 Team, Alexander Rossi zastępuje Roberto Merhi w pięciu rundach sezonu.
2016 – Rezerwowy kierowca Mclarena, Stoffel Vandoorne musi zastąpić Fernando Alonso po groźnym wypadku Hiszpana w Australii
2016 – Rezerwowy kierowca Renault, Esteban Ocon, zastępuje Rio Haryanto w barwach Manora.
2017 – Testowy kierowca Saubera, Antonio Giovinazzi, zastępuje kontuzjowanego podczas Race of Champions Pascala Wehrleina w pierwszej i drugiej rundzie sezonu.
2017 – Ambasador McLarena, Jenson Button, musi zastąpić w Grand Prix Monako Fernando Alonso, biorącego udział w Indy500.
2017 – Rezerwowy kierowca Williamsa, Paul di Resta, zastępuje w Grand Prix Węgier chorego Felipe Massę.
W zestawieniach nie brałem pod uwagę zamian kierowców pomiędzy zespołami.
Ciekawostki
Jakie były przyczyny zmian w zespołach? Ogólnie można podzielić je na trzy grupy: forma, zdrowie i finanse.
Ze względów zdrowotnych kierowcy oficjalnie zmieniali się minimum 17 razy, a trzykrotnie był to wynik kary nakładanej na zawodników. W pozostałych przypadkach były to przede wszystkim kwestie braku pieniędzy od sponsorów oraz słabej formy. Zdarzały się również bardziej finezyjne przyczyny, jak bójka z szefem.
Najczęściej zastępowanym kierowcą był Felipe Massa, który na przestrzeni 15 lat był niezdolny do jazdy trzykrotnie – dwa razy na jeden wyścig i raz na dłużej.
Najwięcej zmian w omawianym okresie przeprowadziły Lotus, Sauber, McLaren i Williams – po cztery.
